Leestip juli 2023
In Toestanden van Tsitsi Dangarembga begint de intelligente 13-jarige Tambu aan haar opleiding. Op haar schouders rusten de plicht en de verwachting om haar familie meer voorspoed te brengen.
In haar hart brandt het verlangen om onafhankelijk te zijn. Maar gaandeweg wordt steeds duidelijker welke prijs ze voor haar ontwikkeling moet betalen.
In deze roman maakt Dangarembga zich sterk om onderdrukking en overheersing aan de kaak te stellen. Toestanden verbeeldt op ontroerende wijze de ervaring tussen twee werelden te moeten leven.
Tsitsi Dangarembga (1959) is naast auteur ook film- en theatermaker. Daarnaast is ze directeur van het Institute of Creative Arts for Progress in Africa Trust. Toestanden werd bekroond met de Commonwealth Writers' Prize en in 2021 ontving Dangarembga voor haar werk zowel de PEN Award for Freemdom of Expression als de Duitse vredesprijs.
Wat ik ervan vind:
Het boeiende aan lezen is onder meer dat je je kunt onderdompelen in andere culturen zonder dat je uit je gemakkelijke leesstoel moet komen. De gemakkelijke leesstoel voorkomt niet dat je je af en toe serieus ongemakkelijk kunt voelen door je lectuur. Dat is maar goed ook. Alle lof voor lezen ‘ter ontspanning’ maar af en toe je hersenen laten ‘knetteren’ verdient aanbeveling.
De debuutroman van Dangarembga, gefictionaliseerd autobiografisch, speelt zich af in Zuid-Rhodesië (nu Zimbabwe) in de jaren zestig en zeventig. Het hoofdpersonage is de dertienjarige Tambudzai die met haar bovengemiddelde intelligentie al heel vroeg snapt dat ze zal moeten studeren om niet hetzelfde lot als haar moeder te moeten ondergaan. Het is ook de enige weg uit de diepe armoede en ze is vastberaden eruit te raken.
Aanvankelijk schijnt dat niet te lukken, ze is ‘maar’ een meisje, wordt verondersteld een zorgende en dienende rol te vervullen, studeren en zeker verder studeren zijn vergeefse moeite voor een vrouw. Alle kansen gaan naar haar oudere broer maar wanneer die ernstig ziek wordt en sterft, ligt de weg voor haar open.
Haar oom en tante nemen haar onder hun hoede, tot groot verdriet van Tambu’s moeder die niet alleen een zoon verliest maar nu ook haar dochter ‘kwijtraakt’. Tambu is echter te gedreven om lang stil te staan bij het verdriet van haar familie. Ze werkt zo hard dat ze mag verder studeren met een beurs aan een exclusieve, witte nonnenschool. Haar doel is bereikt.
Dangarembgo beschrijft alles zo goed en minutieus dat je je alles levendig kunt voorstellen. De verhoudingen binnen het gezin, de familie en de positie van de vrouw in deze maatschappij worden uitvoerig belicht. We begrijpen dat er nog een lange weg te gaan is, en die weg is niet geplaveid met rozenblaadjes…
Het korte nawoord van Kwame Anthony Appiah sluit af met deze woorden:
“Elke roman is een boodschap in een fles die van elders in de grote zee van de literatuur wordt gegooid (ook al is deze vorige week in jouw eigen stad geschreven en gepubliceerd), en wat de roman toegankelijk maakt voor zijn lezers zijn niet gedeelde waarden, opvattingen of ervaringen, maar het menselijk vermogen om nieuwe werelden tot leven te wekken in de verbeelding.” Dat en het ontwikkelen van mededogen, begrip en empathie.
De debuutroman van Dangarembga, gefictionaliseerd autobiografisch, speelt zich af in Zuid-Rhodesië (nu Zimbabwe) in de jaren zestig en zeventig. Het hoofdpersonage is de dertienjarige Tambudzai die met haar bovengemiddelde intelligentie al heel vroeg snapt dat ze zal moeten studeren om niet hetzelfde lot als haar moeder te moeten ondergaan. Het is ook de enige weg uit de diepe armoede en ze is vastberaden eruit te raken.
Aanvankelijk schijnt dat niet te lukken, ze is ‘maar’ een meisje, wordt verondersteld een zorgende en dienende rol te vervullen, studeren en zeker verder studeren zijn vergeefse moeite voor een vrouw. Alle kansen gaan naar haar oudere broer maar wanneer die ernstig ziek wordt en sterft, ligt de weg voor haar open.
Haar oom en tante nemen haar onder hun hoede, tot groot verdriet van Tambu’s moeder die niet alleen een zoon verliest maar nu ook haar dochter ‘kwijtraakt’. Tambu is echter te gedreven om lang stil te staan bij het verdriet van haar familie. Ze werkt zo hard dat ze mag verder studeren met een beurs aan een exclusieve, witte nonnenschool. Haar doel is bereikt.
Dangarembgo beschrijft alles zo goed en minutieus dat je je alles levendig kunt voorstellen. De verhoudingen binnen het gezin, de familie en de positie van de vrouw in deze maatschappij worden uitvoerig belicht. We begrijpen dat er nog een lange weg te gaan is, en die weg is niet geplaveid met rozenblaadjes…
Het korte nawoord van Kwame Anthony Appiah sluit af met deze woorden:
“Elke roman is een boodschap in een fles die van elders in de grote zee van de literatuur wordt gegooid (ook al is deze vorige week in jouw eigen stad geschreven en gepubliceerd), en wat de roman toegankelijk maakt voor zijn lezers zijn niet gedeelde waarden, opvattingen of ervaringen, maar het menselijk vermogen om nieuwe werelden tot leven te wekken in de verbeelding.” Dat en het ontwikkelen van mededogen, begrip en empathie.
Beoordelingen
Er zijn geen beoordelingen gevonden.
