Leestip november 2023
Een negenjarige jongen wordt tijdens een inzinking van zijn door oorlogsherinneringen gekwelde vader opgevangen in het huis van zijn grootouders. Maar in dat huis wacht hem een andere oorlog: de vrouw die door de barse grootvader was aangenomen als ‘meid voor dag en nacht’ verzet zich steeds meer tegen haar dienende rol. Zij, Ommie, vervult de rol van grootmoeder en groeit uit tot vredestichter in de gehavende familie van haar broodheer. Ook tijdens de oorlog bleek zij al een heldin. De jongen spiegelt zich aan haar dapperheid en zij helpt hem zijn angsten te overwinnen. Er ontstaat een hechte band tussen die twee – gekleurd door hun hunkering naar liefde en erkenning.
In de reconstructie van Ommies leven en die ingrijpende zomer schakelt van Dis op verrassende wijze van vroeger naar nu en laat zo zien wat het heden zegt over het verleden. Met Naar zachtheid en een warm omhelzen schrijft hij een vergeten hoofdstuk uit zijn oeuvre.
Adriaan van Dis (1946) is de schrijver van een indrukwekkend oeuvre, waarin zijn jeugd in een uit Nederlands-Indië gevlucht gezin en zijn reizen en belangstelling voor migranten en andere culturen de pijlers vormen. Hij publiceerde romans en verhalen, meest recentelijk Vijf vrolijke verhalen en de roman KliFi. Zijn boeken zijn in vele talen vertaald en veelvuldig genomineerd. Indische duinen (1994) werd bekroond met de Gouden Uil en Ik kom terug met de Libris Literatuurprijs 2015. In hetzelfde jaar ontving hij de Constantijn Huygens-prijs voor zijn totale oeuvre.
Wat ik ervan vind:
Deze autobiografische roman van Adriaan van Dis is misschien geen hoogvlieger op literair gebied maar kan me bekoren door de oprechte genegenheid en liefde voor zijn ‘Ommie’ die uit dit boek spreekt.
Jans oftewel ‘Ommie’ is de inwonende huismeid van Adriaans grootvader, Huibert. Een kranige, hardwerkende, maar ook zeer warme vrouw die al zeer jong in dienst kwam bij Huibert nadat diens vrouw in het kraambed gestorven was. Met een pasgeboren baby, een peuter en een humeurige, zwijgzame baas is er geen tijd om aan zichzelf te denken. Tijdens de oorlogsjaren laat zij zich eveneens niet onbetuigd en draagt haar steentje bij zoveel ze kan, op gevaar van eigen leven zorgt zij voor onderduikers en steunt het verzet, net als donderwolk Huibert trouwens.
Vele mensen zijn getraumatiseerd door de oorlogen, ook Adriaans vader die vocht tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog. Gewelddadig, depressief en lijdend aan wat we nu PTSS noemen, vormt hij voor zijn gezin een niet denkbeeldig gevaar. Adriaan wordt een angstig en zenuwachtig kind, behept met allerhande tics. Adriaans moeder besluit om hem een tijdje onder de hoede van Ommie te plaatsen.
Onder haar liefde en zorg bloeit Adriaan helemaal open, al gaat het niet altijd van een leien dakje. Nevenfiguren als de manke, Italiaanse Melita, de Poolse kolonel Stanislaw en huisleraar mijnheer Van Look maken het verhaal wat gelaagder en brengen de gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog meer naar de voorgrond.
Tussen de hoofdstukken door lezen we korte stukjes over de Van Dis van nu en hoe hij op sommige gebeurtenissen achteraf terugkijkt. Gezeten op een bankje maakt hij kennis met twee andersgekleurde jongeren, en begrijpt de uitsluiting die zij soms ervaren en hun zachte rebellie daartegen.
Van Dis weet met zijn mooie zinnen, spitsvondige taal en humor ons ook deze keer weer te raken en te ontroeren. Aanrader voor nostalgische zielen.
Beoordelingen
Er zijn geen beoordelingen gevonden.
